Mülkiyet hakkı, hukuk düzeninin sınırları içinde, o şey üzerinde dilediği gibi kullanma, yararlanma ve tasarrufta bulunma yetkisine sahip olmaktır. Malik, malını haksız olarak elinde bulunduran kimseye karşı istihkak davası açabileceği gibi, her türlü haksız elatmanın önlenmesini de dava edebilir. (TMK 683). Bilindiği üzere mülkiyetin sahibi tek kişi olabileceği gibi, birden fazla kişinin birlikte mülkiyeti(Elbirliği/Paylı) şeklinde de olabilmektedir. Bu gibi birden fazla malikin bulunduğu taşınmazlarda el atmanın önlenmesi ve ecrimisil talepleri bir kısım ortak veya paydaşlar tarafından istenebileceği gibi tüm ortak veya paydaşların birlikte talep edilmesi şeklinde de gündeme gelebilmektedir. Bu yazımızda ortak/paydaşlardan biri tarafından el atmanın önlenmesi ve ecrimisil talebinde bulunma durumu Yargıtay kararları çerçevesinde değinilecektir.
Yukarıda ifade edildiği üzere hukukumuzda mülkiyet hakkı elbirliği mülkiyeti ve paylı mülkiyet şeklinde ortaya çıkabilmektedir.
Elbirliği mülkiyeti, Kanun veya kanunda öngörülen sözleşmeler uyarınca oluşan topluluk dolayısıyla mallara birlikte malik olanların mülkiyetidir. Elbirliği mülkiyetinde ortakların belirlenmiş payları olmayıp her birinin hakkı, ortaklığa giren malların tamamına yaygındır.
Paylı mülkiyet ise birden çok kimsenin, maddî olarak bölünmüş olmayan bir şeyin tamamına belli paylarla malik olmasıdır. Başka türlü belirlenmedikçe, paylar eşit sayılır.
Türk Medeni Kanunu 702/4 maddesi uyarınca Elbirliği mülkiyetinde "Ortaklardan her biri, topluluğa giren hakların korunmasını sağlayabilir. Bu korumadan bütün ortaklar yararlanır."
Türk Medeni Kanunu 693/3 maddesi uyarınca paylı mülkiyette "Paydaşlardan her biri, bölünemeyen ortak menfaatlerin korunmasını diğer paydaşları temsilen sağlayabilir."
Yukarıda yer verilen açık mevzuat hükümleri uyarınca elbirliği mülkiyetinde de paylı mülkiyette de ortak veya paydaşlardan her biri kendi başına diğer ortak veya paydaşların izni onayı olmaksızın taşınmaza yapılan müdahalenin önlenmesini isteyebilir.
Ecrimisil davası ise Türk Medeni Kanunu 995. maddesinde yer alan "İyiniyetli olmayan zilyet, geri vermekle yükümlü olduğu şeyi haksız alıkoymuş olması yüzünden hak sahibine verdiği zararlar ve elde ettiği veya elde etmeyi ihmal eylediği ürünler karşılığında tazminat ödemek zorundadır." hükmü uyarınca açılan bir tazminat davasıdır.
Uygulamada çoğunlukla el atmanın önlenmesi ile birlikte ecrimisil talebinde de bulunulduğu görülmektedir. Ancak yukarıda yer verildiği üzere, ortak veya paydaşlardan yalnızca biri ve ya birkaçı taşınmazın tamamına yapılan müdahalenin önlenmesini isteyebilmekle birlikte; ecrimisil talebi yönünden ise yalnızca kendi payı oranında talepte bulunabilir. Örnek vermek gerekirse elbirliği mülkiyetinde bulunan bir taşınmazın 5 ortağı bulunması halinde taşınmazın tümü üzerinden 100-TL ecrimisil bedeli belirlenmesi halinde bir ortağın talep edebileceği tutar 20-TL olacaktır. Yine paylı mülkiyetli bir taşınmazın 1/4 ortağının 100-TL olarak belirlenecek ecrimisil bedelinde 25-TL talep edebilecektir.
Nitekim Yargıtay 8. Hukuk Dairesi aşağıda yer verilen kararlarında bu şekilde karar verilmiştir:
Yargıtay 8. Hukuk Dairesi 2020/1664 E. , 2021/5160 K. Sayılı kararı:
"...paydaşın açtığı elatmanın önlenmesi davasının, mülkiyet hakkından kaynaklanan ayni hakkına değer verilmek suretiyle pay oranında değil, mutlak olarak, taşınmazın tümü yönünden kabul edilmesi zorunludur. Aynı zamanda paydaşlardan biri kendi payı oranında paydaş olmayan ve müdahalede bulunan üçüncü kişiden de her zaman payı oranında ecrimisil isteyebilir. "
Yine, Yargıtay 8. Hukuk Dairesi 2019/4718 E. , 2021/3175 K. Sayılı kararı:
"...Ecrimisil, bölünebilir bir hak niteliğinde olduğundan, elbirliği mülkiyeti bulunsa dahi bir kısım mirasçıların kendi payları yönünden ecrimisil talebinde bulunması mümkündür. Buna göre; iddia ve savunma çerçevesinde toplanmış ve toplanacak delillere göre, talep hakkında bir karar verilmesi gerekirken,..."
Sonuç olarak, elbirliği veya paylı mülkiyet şeklindeki mülkiyetlerde ortak/paydaşlardan her birinin taşınmazın tümüne yapılan haksız el atmanın önlenmesini ve payı oranında ecrimisil talebiyle mahkemeye başvuru hakları mevcut olup, davanın açılacağı mahkeme ve zamanaşımı gibi süreler durumun özelliklerine göre değişiklik gösterebilmektedir. Bunun yanında ortak/paydaşların birbirlerine karşı el atmanın önlenmesi ve ecrimisil taleplerine ilişkin farklı hukuki düzenlemeler mevcut olup, yazımızda yer alan konular üçüncü şahıslara karşı açılan davalara ilişkindir. Bu nedenle ortak/paydaşların birbirlerine karşı veya üçüncü şahıslara karşı açılacak davalarda bir avukata danışılması faydalı olacaktır.
El Atmanın Önlenmesi ve Ecrimisilin Ortak/Paydaşlardan Biri Tarafından İstenilmesi
Comments