İzale-i Şuyu, diğer ifadesiyle ortaklığın giderilmesi davası, paylı veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda ortaklar arasındaki paydaşlığa son vererek kişisel mülkiyete geçişi veya malın satılarak ortaklara bedelinin ödenmesini sağlayan bir dava türüdür.
İzale-i şuyu, ortaklığın giderilmesi davalarında, dava açılmadan önce arabuluculuya başvurmak zorunludur (6325 sayılı Kanun m.18/B). Arabuluculuk başvurusu yapılmadan dava açılması halinde ortaklığın giderilmesi davası usulden reddedilecektir. Arabuluculuk sürecinde bir anlaşma sağlanması halinde anlaşma sağlanan konularda dava açılamayacaktır. Bu nedenle arabuluculuk sürecine önem vermek ve dikkat etmekte fayda olacaktır.
Ortaklığın giderilmesi davasının temeli ortak mülkiyete dayanmaktadır. Ortak mülkiyet hukukumuzda iki türlü şekilde meydana gelmektedir: elbirliği mülkiyeti ve paylı mülkiyet.
Paylı mülkiyet: Birden çok kimsenin taşınır veya taşınmaz nitelikteki aynı eşya üzerinde maddi şekilde bölünmemiş paylara malik olmalarına imkân veren mülkiyet türü, paylı mülkiyettir. (Fikret Eren, Mülkiyet Hukuku)
Elbirliği mülkiyeti: Kanun veya kanunda öngörülen sözleşmeler uyarınca oluşan topluluk dolayısıyla mallara birlikte malik olanların mülkiyeti, elbirliği mülkiyetidir. Elbirliği mülkiyetinde ortakların belirlenmiş payları olmayıp her birinin hakkı, ortaklığa giren malların tamamına yaygındır.
Ortaklığın giderilmesi davası Sulh Hukuk Mahkemesinde görülür. Dava aşaması ve satış aşaması olarak iki bölümde yürütülür. Basit yargılama usulü hükümleri uygulanır.
Ortaklığın giderilmesi çeşitleri
Aynen taksim yoluyla: Ortaklığın giderilmesi istenen mal veya malların mümkün ise her ortağa bölünecek şekilde paylaştırılmasıdır.
Satış yoluyla: Ortaklığın giderilmesi istenen malın ihale yoluyla satılması ile satıştan elde edilen paranın ortaklara dağıtılmasıdır. Uygulamada en sık karşılaşılan yoldur.
Ortaklığın giderilmesi davasını paydaşlardan her biri diğer paydaşa/paydaşlara karşı açabileceği gibi, birden fazla paydaş birlikte diğer paydaşa/paydaşlara karşı da açabilir.
Ortaklığın giderilmesi davalarında yargılama giderleri öncelikli olarak davacı tarafça karşılanmakla birlikte, karar verilirken tüm ortaklara payları oranında sorumlu tutulur.
Ortaklığın giderilmesi (izale-i şüyu) davası, paydaşların haklarını elde etmeyi güvence altına alan bir dava olmakla birlikte sürecin bir avukatla birlikte takip edilmesinde fayda olacaktır.