Vergi hukukunda iptal ve tam yargı davası, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Hakkında Kanun ve bazı özel durumlarda diğer kanunların bir arada uygulandığı, usul açısından idari dava olan ancak belirgin bazı farklılıkları bulunan, esas açısından ise vergi düzenlemelerine göre incelenen bir dava türüdür.
Vergi Davası Nedir?
Genel tanımı itibariyle vergi davası ikmalen, re’sen , idarece tarh edilen ya da bir başka şekilde ek tahakkuk konusu yapılan vergilerle bunlara ait ceza, faiz ve zamlara karşı açılan davalardır.
İptal ve Tam Yargı Davası Nedir?
İptal davası idari bir işlemin iptali yani ortadan kaldırılmasına ilişkin taleple açılan dava türüdür. Tam yargı davası ise idareden bir alacağın miktar belirterek mahkemeden talep edilmesidir. Vergi davalarında işlemin türüne göre hem iptal hem de tam yargı davası açılabilmektedir. Ancak tam yargı davası açılmasından önce idareye başvuru zorunluluğu bulunmaktadır. İdarenin ret veya zımni ret cevabı üzerine süresinde dava açılabilmektedir. (Konu ile ilgili bknz.)
Dava Açmaya Yetkili Olanlar
Mükellefler ve kendilerine vergi cezası kesilenler, tarh edilen vergilere ve kesilen cezalara karşı vergi mahkemesinde dava açabilirler. Vergi dairesi tadilat ve takdir komisyonlarınca tahmin ve takdir olunan matrahlara karşı vergi mahkemesinde dava açabilir. (VUK Md.377)
Yetkili ve Görevli Mahkeme
Vergi davasında yetkili mahkeme, uyuşmazlık konusu vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümleri tarh ve tahakkuk ettiren, zam ve cezaları kesen, 4458 sayılı Gümrük Kanunu[84]’na göre alınması gereken vergiler ile kanun gereğince şikayet yoluyla vergi düzeltme taleplerinin reddine ilişkin işlemlerde vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümleri tarh ve tahakkuk ettiren, 6183 sayılı kanunun uygulanmasında ödeme emrini düzenleyen vergi dairesinin bulunduğu yerdeki vergi mahkemesidir.
Dava açma süresi
2577 sayılı Kanun uyarınca Vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezalarından doğan uyuşmazlıklarda: Tahakkuku tahsile bağlı olan vergilerde tahsilatın; tebliğ yapılan hallerde veya tebliğ yerine geçen işlemlerde tebliğin; tevkif yoluyla alınan vergilerde istihkak sahiplerine ödemenin; tescile bağlı vergilerde tescilin yapıldığı ve idarenin dava açması gereken konularda ise ilgili merci veya komisyon kararının idareye geldiği; tarihi izleyen günden itibaren 30 gündür.
Yürütmenin Durdurulması
Vergi mahkemelerinde, vergi uyuşmazlıklarından doğan davaların açılması, tarh edilen vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümlerin ve bunların zam ve cezalarının dava konusu edilen bölümünün tahsil işlemlerini durdurur. Bunun dışında kalan davalarda yürütmenin durdurulması talep edilebilir. Ödeme emirlerine karşı açılan davalarda da, yürütmeyi durdurma kararı alınmadıkça tahsil işlemi devam eder.
Karar sonucunda bildirim zorunluluğu
Vergi uyuşmazlıklarına ilişkin mahkeme kararlarının idareye tebliğinden sonra bu kararlara göre tespit edilecek vergi, resim, harçlar ve benzeri mali yükümler ile zam ve cezaların miktarı ilgili idarece mükellefe bildirilir.
Vergi Mahkemesi Kararların Karşı İstinaf ve Temyiz
Konusu belli bir miktarı (2019 yılı için 6.000-TL) geçmeyen uyuşmazlıklar hakkında verilen kararlar kesindir. Bu miktarların üzerinde verilen kararlara karşı kararın tebliğinden itibaren 30 gün içinde Bölge İdare Mahkemesi Vergi Dairesine istinaf yoluna başvurulabilmektedir. Bölge İdare Mahkemesi kararı sonrasında ise yine kesinlik sınırına göre(2019 yılı için 144.000-TL) Danıştay'ın ilgili dairesine temyiz başvurusunda bulunulabilmektedir.
Vergi hukukunda iptal ve tam yargı davası