Adli kontrol, Ceza Muhakemesi Kanunu 109. vd devamı maddelerinde yer alan, şüpheli veya sanığın soruşturma veya kovuşturma aşamasında tutuklama sebeplerinin varlığı halinde bir veya birden fazla yükümlülüğe tabi tutulmasıdır.
Adlî kontrol, şüphelinin aşağıda gösterilen bir veya birden fazla yükümlülüğe tabi tutulmasını içerir:
a) Yurt dışına çıkamamak,
b) Hâkim tarafından belirlenen yerlere, belirtilen süreler içinde düzenli olarak başvurmak.
c) Hâkimin belirttiği merci veya kişilerin çağrılarına ve gerektiğinde meslekî uğraşlarına ilişkin veya eğitime devam konularındaki kontrol tedbirlerine uymak.
d) Her türlü taşıtları veya bunlardan bazılarını kullanamamak ve gerektiğinde kaleme, makbuz karşılığında sürücü belgesini teslim etmek.
e) Özellikle uyuşturucu, uyarıcı veya uçucu maddeler ile alkol bağımlılığından arınmak amacıyla, hastaneye yatmak dahil, tedavi veya muayene tedbirlerine tâbi olmak ve bunları kabul etmek.
f) Şüphelinin parasal durumu göz önünde bulundurularak, miktarı ve bir defada veya birden çok taksitlerle ödeme süreleri, Cumhuriyet savcısının isteği üzerine hâkimce belirlenecek bir güvence miktarını yatırmak.
g) Silâh bulunduramamak veya taşıyamamak, gerektiğinde sahip olunan silâhları makbuz karşılığında adlî emanete teslim etmek.
h) Cumhuriyet savcısının istemi üzerine hâkim tarafından miktarı ve ödeme süresi belirlenecek parayı suç mağdurunun haklarını güvence altına almak üzere aynî veya kişisel güvenceye bağlamak.
i) Aile yükümlülüklerini yerine getireceğine ve adlî kararlar gereğince ödemeye mahkûm edildiği nafakayı düzenli olarak ödeyeceğine dair güvence vermek.
j) Konutunu terk etmemek.
k) Belirli bir yerleşim bölgesini terk etmemek.
l) Belirlenen yer veya bölgelere gitmemek.
Adli kontrole tabi olmak cezadan mahsup edilir mi?
Adlî kontrol altında geçen süre, şahsî hürriyeti sınırlama sebebi sayılarak cezadan mahsup edilemez. Konutunu terk etmemek yükümlülüğü altında geçen her iki gün, cezanın mahsubunda bir gün olarak dikkate alınır.
Adli kontrole kim karar verir?
Soruşturma aşamasında Sulh Ceza Hakimliği, kovuşturma aşamasında ise yetkili mahkeme tarafından adli kontrol kararı verilebilir.
Adli kontrol kararına itiraz edilebilir mi? İtiraz mercii neresidir?
Öncelikle soruşturma veya kovuşturma aşamasında verilen adli kontrol kararlarına itiraz, kararı veren hakimlik veya mahkemeye yapılır. Burası kararını değiştirmezse kendiliğinden yetkili merciiye gönderir. Yani, adli kontrol kararına karşı yapılan itirazlarda doğrudan itiraz merciine başvurulmaz. İtirazı inceleyecek mercii; soruşturma evresinde sulh ceza hakimliği kararına karşı bir sonraki sıra numaralı sulh ceza hakimliği, kovuşturma evresinde ise bir sonraki sıra numaralı mahkemedir. Tek hakimlik veya mahkeme bulunan yerlerde, en yakın ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerdeki sulh ceza hâkimliği veya ağır ceza mahkemesidir.
Adli kontrol kararı kendiliğinden kalkabilir mi?
Soruşturma evresinde Cumhuriyet savcısı adlî kontrol veya tutuklamanın artık gereksiz olduğu kanısına varacak olursa, adli kontrol kararını kaldırabilir. Aynı şekilde kovuşturma evresinde de mahkeme adli kontrolü kaldırabilir.
Adli kontrole uyulmazsa ne olur?
Adlî kontrol hükümlerini isteyerek yerine getirmeyen şüpheli veya sanık hakkında, hükmedilebilecek hapis cezasının süresi ne olursa olsun, yetkili yargı mercii hemen tutuklama kararı verebilir. Kanun hükmünde takdir yetkisi bırakılmış olduğundan kesinlikle tutuklanır gibi bir durum yoktur.
En çok hangi adli kontrol kararları uygulanmaktadır?
Şu an en çok uygulanan adli kontrol kararı yurtdışına çıkış yasağıdır. Bunun dışında imza atmak şeklinde adli kontrol de çok fazla uygulanmaktadır. İmza yükümlülüğü, örneğin haftada bir en yakın karakola imza vermekten ibarettir. Kararın uygulanması için ilgiliye kararın tebliğ edilmesi gereklidir.
Hakkımda adli kontrol kararı verildi, davam bitti mi veya şimdi ne olacak?
Uygulamada en sık karşılaşılan sorunlardan birisi soruşturma aşamasında verilen adli kontrol kararları sonrasında ne olacağı konusunda tereddütler yaşanmasıdır. Soruşturma aşamasında verilen adli kontrol kararları soruşturma bitene kadar verilmektedir. Soruşturma ise iki şekilde sonlanmaktadır: takipsizlik kararı verilmesi veya dava açılması. Takipsizlik kararı verilmesi halinde adli kontrol kararı da kalkmakta ve isnat edilen suçlama ile ilgili süreç sona ermektedir. Dava açılması halinde ise adli kontrol kararı davanın açıldığı mahkemece değerlendirilmekte ve isnat edilen suçtan yargılama yapılacağı ve bu yargılama sonucunda beraat, mahkumiyet gibi kararların verilebileceği; bir anlamda sürecin devam ettiğini göstermektedir.
Adli Kontrol Ne Demek?