Kıdem tazminatı nedir? Kıdem tazminatı genel olarak, işçinin çeşitli sebeplerle iş akdinin sona ermesi halinde, işverenin işçiye iş kanunu gereğince çalışmış olduğu süreye göre hesaplanarak işçiye verilen tazminat ödemesidir. Kıdem tazminatı, 1 yıldan fazla süre aynı iş yerinde çalışmış işçinin iş akdinin işveren tarafından haksız olarak feshedilmesi veya işçinin haklı nedenle iş akdini fesih etmesi halinde veya kanunda sayılı hallerde hak kazanılmaktadır.
İş akdinin sona ermesi, İş Kanununda yazılı hallerde belirtilmiştir. Buna göre işçinin haklı nedenlerle (ücretlerinin ödenmemesi, primlerinin eksik yatırılması, kendisine hakaret edilmesi vb. makale için tıklayınız.) veya işverenin haksız sebeplerle iş akdini sona erdirmesi ve kanunda belirtilen askerlik, evlilik, emeklilik gibi durumlar da kıdem tazminatına hak kazandırmaktadır.
Yine kıdem tazminatının bir diğer şartı olan en az bir yıllık çalışma süresi de; aynı işyerinde ya da aynı işverene bağlı farklı işyerlerinde en az bir yıl çalışmış olmanızdır.
Kıdem tazminatının hesaplanması
İşçiye; kıdem tazminatı olarak çalıştığı her bir yıl için, bir aylık geniş ücreti ve her ay ve her gün için de, bir aylık geniş ücretinin aylık ve günlük hesabına göre belirlenen miktar ödenir. Örneğin, çalıştığınız işyerinde son aldığınız brüt ücret 2 bin lira olup, ayrıca 500 lira da yemek ücreti alıyor(başka bir sosyal yardım olmadığında) ve işyerinde 5 yıldır çalışıyorsanız; işten haksız olarak çıkarılmanız veya haklı olarak çıkmanız halinde, iş akdinizin sonlandığı günden itibaren (2.000+500) x 5 = 12.500-TL kıdem tazminatına hak kazanmaktasınız. Geniş ücretten kastedilen; işçiye yapılan her türlü yol yardımı, yemek, ikramiye, prim gibi tüm ödemelerin de hesaba katılmasıdır.
Hesaplanan kıdem tazminatı brüt kıdem tazminatı olup, kıdem tazminatından vergi olarak sadece "damga vergisi" kesilerek net kıdem tazminatı tutarı elde edilir.
Ayrıca kıdem tazminatı hesaplamasında her yıl için belirlenen tavan ücret uygulaması mevcuttur. 2018 yılı ikinci dönemi için kıdem tazminatı tavanı 5.434,42 TL'dir. Yani, almış olduğunuz ücret, belirlenen kıdem tazminatı tavan ücretini geçiyor ise; kıdem tazminatı hesaplamanızda 2018 yılı ikinci dönemi için en fazla 5.434,42 TL üzerinden hesaplama yapılabilir. Diğer ücret ve alacakların hesaplanmasına ilişkin makale için tıklayınız.
Zamanaşımı süresi
Kıdem tazminatında zamanaşımı son değişiklikler birlikte 5 yıla indirilmiştir. Bu süre iş akdinin sona ermesi tarihinden itibaren başlamaktadır. 25.10.2017 tarihinden önce iş akti sonlanmış olan işçiler için kıdem tazminatı hesaplamasında 10 yıllık zamanaşımı süresi hesaba alınmakla birlikte, 25.10.2017 tarihinden itibaren kalan zamanaşımı süresi 5 yıldan fazla ise kalan süre 5 yıl olarak kabul edilmektedir.
Arabuluculuk ve dava süreci
İşverenin kıdem tazminatını ödememesi halinde, zamanaşımı süresine dikkat edilerek arabuluculuk yoluna başvurulur ve anlaşma sağlanamaması halinde dava yoluna gidilmektedir. Uzun yıllar çalışan bir işçinin hak kaybına uğramaması için iş hukuku avukatına danışması ve birlikte hareket etmesi yararlı olacaktır.
Kıdem tazminatı nedir?