Arabuluculuk, mahkeme dışında dostane yollarla arabuluculuğa elverişli uyuşmazlıkların hukuki çözüm yöntemlerinden biridir. Tüm hukuki uyuşmazlıklar arabuluculuğa elverişli olmayıp, kişilerin üzerinde serbestçe tasarruf edebildiği konular arabuluculuğun temel konularındandır. Şu an için mevzuatımızda işçi-işveren uyuşmazlıkların ve 2019 itibariyle ticari davalarda dava öncesinde arabulucuya başvurmak zorunludur.
Arabuluculuk görüşmeleri, gizlilik çerçevesinde iki tarafın bir araya gelmesi ve arabulucuğu eşliğinde uyuşmazlık konularını görüştükleri toplantı ile başlar. Zorunlu arabuluculuk uygulaması olan işçi-işveren uyuşmazlıklarında, yapılacak ilk toplantıya mazeret bulunmadıkça katılmak zorunludur. İlk toplantıya katılmayan taraf, davada haklı çıksa dahi mevzuat gereğince yargılama giderlerinin tümünden sorumlu olmakta, vekalet ücretine hak kazanamamaktadır. Bu nedenle tarafların arabuluculuk görüşmelerine katılım sağlaması gerekmektedir.
Arabuluculuk görüşmelerinde, taraflar uyuşmazlık hakkında serbestçe beyanlarda bulunabilir, öneri ve tekliflerini iletebilirler. Bu aşamada tarafların beyanlarının başka bir merciide öne sürülmesi gizlilik çerçevesinde mümkün olmayıp, bu gizliliğe uyulmaması halinde kişiler hapis cezası ile cezalandırılabilmektedir.
Arabuluculuk görüşmelerine katılım yalnız olabileceği gibi avukatla birlikte ve sadece avukatın katılımıyla yapılması mümkün olup, şirket yetkililerinin de çalışanlarından birini yetkilendirebilmeleri mümkündür.
İşçilerin arabuluculuk görüşmesi öncesinde, haklarının ortaya konulması ve görüşmeler kapsamında karşı tarafa sunulabilmesi için işçilik alacaklarının hesaplanmasında fayda vardır. (İşçilik alacaklarının hesaplanması hakkındaki makale için tıklayınız.)
Arabuluculuk görüşmeleri kapsamında bir anlaşmaya varılması halinde, bu anlaşmaya mahkeme tarafından icra edilebilirlik şerhi verilerek icra takibine konu edilmesi mümkündür. Anlaşma olmaması durumunda alınan son tutanak ile birlikte iş mahkemesine dava açma şartı yerine getirilmiş olacaktır.
Arabuluculuk görüşmeleri tarafların bir araya gelerek uyuşmazlıklarına ortak bir çözüm bulunmasını amaçlamakta olup, arabulucu bu süreçte bir mahkeme gibi karar merci değildir. Bu nedenle tarafların arabuluculuk görüşmelerinde, kendisi ile ilgili hukuki durumun ayrıntılarını veya haklılık durumunu arabulucudan öğrenmesi mümkün değildir. Bu nedenle tarafların arabuluculuk görüşmesi öncesi ön hazırlık yapması yararlı olacaktır.
Arabuluculuk uygulaması hakkında daha detaylı bilgi için Adalet Bakanlığı Arabuluculuk Daire Başkanlığı web sayfasını ziyaret edebilirsiniz.