Günümüzde iş uyuşmazlıklarında arabuluculuğun zorunlu olması sonrasında arabuluculuk görüşmelerinde veya dava sürecinde işçi veya işverenler için işçilik alacakları hesaplaması çokça gündem olmaktadır. Zira, işçi tarafı talep ettiği alacaklar noktasında tutarları; işveren taraf ise talep edilen tutarların gerçekçi olup olmadığı veya mahkemeye taşınması halinde karşılaşılabilecek tutarları bilmek istemektedir. Bu yazımızda da genel hatlarıyla işçilik alacakları hesaplamanın ayrıntılarına değineceğiz.
İşçilik alacaklarında en sık karşılaşılan alacak kalemleri şöyledir: kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, maaş alacağı, fazla mesai ücreti, hafta tatili ücreti, yıllık izin ücreti, ulusal bayram ve genel tatil ücreti.
Kıdem tazminatı hesaplama:
Kıdem tazminatı 1 yıldan fazla çalışmış işçilere kıdem tazminatını hak edecek şekilde iş akdinin sonlanması halinde ödenen bir tazminattır. (Ayrıntısı için tıklayınız.)
Kıdem tazminatı hesaplamasında işçiye ödenen tüm ücret ve sosyal yardımlar dahil edilerek giydirilmiş brüt ücret üzerinden işçinin tam çalışma süresiyle çarpılarak elde edilir. Bu tutar brüt kıdem tazminatı olup, damga vergisi çıkarılması ile net kıdem tazminatına ulaşılır.
Kıdem tazminatına temerrüde gerek olmaksızın akdin feshi tarihinden itibaren bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiz işler.
İhbar tazminatı:
İhbar tazminatına, tarafların bildirimsiz olarak ve haklı bir nedene dayanmaksızın iş akdini feshettiği durumlarda hak kazanılır. İhbar tazminatı işçinin yine giydirilmiş ücreti ile çalışma süresine göre belirlenen ihbar sürelerinin(6 ay:14 gün, 6 ay - 1,5 yıl: 28 gün, 1,5 yıl - 3 yıl:42 gün, 3 yıldan fazla:56 gün) çarpımı ile brüt tutara ulaşılır. Bu tutardan yine damga vergisi ile birlikte gelir vergisi düşülerek net ihbar tazminatı belirlenir.
İhbar tazminatına temerrüt tarihinden itibaren yasal faiz işler.
Yıllık izin ücreti:
Çalışanların her 1 yıllık çalışması için kanuni olarak en az 14 gün olmak üzere ücreti ödenerek izne çıkma hakkı mevcuttur. Bu süreler 5 yıldan fazla çalışanlarda 20 gün, 15 yıldan fazla çalışanlarda ise 26 gündür. Yıllık izin ücreti çalışma sırasında izin yerine ücret ödenmesi şeklinde kullanılamaz. Yıllık izin ücretine ancak iş akdinin sonlanması akabinde kullanılmayan yıllık izinlerin olması halinde hak kazanılır. İspat yükü işverende olup, işçinin günlük ücretinin yıllık izin gün sayısına göre çarpımıyla elde edilir.
Yıllık izin ücretine temerrüt tarihinden itibaren yasal faiz işler.
Maaş alacağı:
Maaş alacağı işçinin günlük ücretine bağlı olarak çalışılmış olan gün sayısı ile çarpımı ile hesaplanır. Diğer alacak kalemlerine göre hesaplanması kolaydır.
Maaş alacağına bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiz uygulanır.
Fazla mesai ücreti:
İşçinin haftalık 45 saatlik çalışma süresinden fazla çalışmış olduğu süreler için fazla mesai alacağı ortaya çıkar. 45 saatlik çalışma hesaplanmasında öğle arası ve molalar dikkate alınmaz. Fazla mesai ücreti işçinin fazla mesai yapmış olduğu ay içindeki saatlik ücretinin %50 fazlası baz alınarak hesaplanır. Bu ücretin tanık beyanlarıyla ispatlanmış olması halinde mahkemelerce %30 oranında hakkaniyet indirimi yapılmaktadır.
Fazla mesai ücretine bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiz uygulanır.
Hafta tatili ücreti:
İşçinin haftada bir gün dinlenme hakkı vardır. Bu dinlenme günün çalıştırılması halinde kendisine ek olarak %50 zamlı günlük ücret ödenmesi gerekmektedir. Bu ücretin tanık beyanlarıyla ispatlanmış olması halinde mahkemelerce %30 oranında hakkaniyet indirimi yapılmaktadır.
Hafta tatili ücretine bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiz uygulanır.
UBGT ücreti:
Ulusal bayram ve genel tatil ücreti, işçinin resmi veya dini bayramlarda çalışması halinde alması gereken ücrettir. Bu ücret de işçinin günlük ücretinin %100 fazlasının ek olarak ödenmesi şeklinde hesaplanmaktadır. Bu ücretin tanık beyanlarıyla ispatlanmış olması halinde mahkemelerce %30 oranında hakkaniyet indirimi yapılmaktadır.
UBGT ücretine bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiz uygulanır.
Çalışanların veya işverenlerin arabuluculuk görüşmesi veya dava öncesinde, işçilik alacaklarının hesaplanarak hareket edilmesi tüm aşamalarda öngörülebilirliği ve olası riskleri azaltmaktadır. İşçilik alacaklarının hesaplanması konusunda tarafımızca da ayrıntılı rapor düzenlemekte olup, bu raporlarla birlikte pek çok arabuluculuk veya dava süreci anlaşma ile sonuçlanmıştır.
Arabuluculuk süreçlerinde kullanılabilen hesaplama raporları davalarda delil olarak kullanılamaz. Zira arabuluculuk süreci gizli olup, tarafların onayı olmaksızın gizliliğin ihlali halinde cezai süreçle karşı karşıya kalınmaktadır.
İşçilik Alacakları Hesaplama
Comments