İdare hukukunda sıkça sorulan sorulardan biri de, yürütmeyi durdurma hakkında verilen kararın esas hakkında bir karar olup olmadığı, yürütmeyi durdurma kabul veya ret kararları verilmesi halinde bu kararların davanın esasında da aynı sonucun mu çıkacağı şeklindedir.
Yürütmeyi durdurma, idare mahkemelerinde açılan iptal davalarında iki şartın mevcut olması halinde davanın esasına ilişkin sonucun beklenmeksizin mahkemeden daha hızlı bir ara kararla işlemin durdurulması talebidir.
Bahsi geçen iki şart: hukuka açık aykırılık ve telafisi güç ve imkansız zararlardır.
Hukuka açık aykırılık, basit bir anlatımla çok fazla bir ayrıntıya girmeden hızlı bir bakışla dahi hukuka aykırılığın anlaşılmasıdır.
Telafisi güç ve imkansız zararlar ise mahkemenin esas hakkında vereceği karara kadar geçecek sürede işlemin uygulanması ile geri dönüşü mümkün olmayacak zararlar meydana gelmesidir.
Uygulamada yürütmeyi durdurma talepli davalarda şu üç şekilde kararlar çıkmaktadır:
1- Yürütmeyi durdurma hakkında ara karar
2- Yürütmeyi durdurma kabul kararı
3- Yürütmeyi durdurma ret kararı
1- Yürütmeyi durdurma hakkında ara karar
Mahkeme yürütmeyi durdurma talebi hakkında bir karar vermeden önce savunmanın alınmasını, bir kısım merciilerden bilgi ve belge talep edilmesine karar verebilir. Bu türden kararlar süreli olarak verilmekle birlikte, verilen süre geçtikten veya ara karar yerine getirildikten sonra mahkeme talebi yeniden değerlendirmektedir. Uygulamadaki en çok karşılaşılan örneği idarenin savunmasının alınmasıdır. Bununla birlikte birden fazla kere de ara karar kurulabilmektedir.
2- Yürütmeyi durdurma kabul kararı
Yürütmeyi durdurma talebinin kabulü halinde dava konusu edilen işlemin durdurulmasına karar verilir. Bu karar aslen işlemin iptali kararına benzer ve benzer mahiyette sonuçlar doğurur. Uygulamada genellikle yürütmeyi durdurma kararları ayrıntılı gerekçeli olarak yazılır. Bu gerekçede işlemin hukuka aykırılıklarına ilişkin hususlara yer verilmiş ise yani yalnızca telafisi güç ve imkansız zararlar nedeniyle kabul edilmemişse çoğunlukla davanın esasında da iptal kararı çıkmaktadır.
3- Yürütmeyi durdurma ret kararı
Uygulamada ret kararları genel olarak yalnızca iki satırlık bir gerekçeye dayanmaktadır. Bu gerekçede de yukarıda belirtilen şartların gerçekleşmediği veya birlikte gerçekleşmediği şeklinde belirtilmektedir. Ne var ki, uygulamadaki bu hususun hatalı olduğu değerlendirilmektedir. Zira, kabul kararlarının uzun gerekçelere dayanmasına rağmen ret kararlarının bu şekilde çok kısa bir şablon gerekçeyle reddedilmesi hukuki değildir. Yürütmeyi durdurma talebin reddi kararı verilen davalarda esas hakkındaki karar ise kabul kararında belirttiğimiz şekilde çoğunlukla iptal ya da ret kararı şeklinde belirtilebilecek bir husus değildir. Bir diğer deyişle, yd ret kararı verilip davada iptal kararı verilmesi örneği çok fazladır. Zira, yukarıda da ifade edildiği üzere mahkemeler bazı durumları telafisi güç zararlar olarak kabul edemeyebileceği gibi hukuka açık aykırılık konusunda da katı davranabilmektedir.
Sonuç itibariyle, yürütmeyi durdurma ret veya kabul kararları davanın esasını etkilememekle birlikte, kabul kararı olan dosyalarda iptal kararı çıkma olasılığının biraz daha fazla olduğu değerlendirilmektedir.
Yürütmeyi Durdurma Hakkında Verilen Kararın Esas Karara Etkisi